Οι πιο συνηθισμένες μετρήσεις του θυρεοειδούς είναι τα επίπεδα TSH (ορμόνη διέγερσης θυρεοειδούς), η Τ4 (μια σχετικά ανενεργή μορφή θυρεοειδικής ορμόνης) και η Τ3 (η πιο δραστική μορφή). Η TSH δρα στον θυρεοειδή αδένα προκαλώντας την παραγωγή Τ3 και Τ4. Περαιτέρω η Τ3 μπορεί να δημιουργηθεί από την Τ4.
Ο υποθυροειδισμός είναι μια δυσλειτουργία του αδένα, κατά την οποία δεν παράγονται αρκετές Τ3 και Τ4. Διαγιγνώσκεται όταν υπάρχουν υψηλές τιμές TSH (μαζί με χαμηλές τιμές Τ3 και Τ4 – είναι πάντα καλύτερο να ελέγχετε τις ελεύθερες μορφές της Τ3 και Τ4, τις FT3 και FT4).
Oταν έχετε χαμηλά επίπεδα T3 και T4, αυτό σηματοδοτεί τη δημιουργία περισσότερης TSH, προκειμένου να προκληθεί η παραγωγή περισσότερων Τ3 και Τ4 στον αδένα. Η χαμηλή Τ3 ή Τ4 από μόνη της δεν σημαίνει κάτι, αν δεν συνοδεύεται από χαμηλή TSH ή/και όζους στον θυροειδή (αυτοί φαίνονται με υπέρηχο).
Ωστόσο, η έρευνα σχετικά με τον περιορισμό των θερμίδων, των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών δείχνει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως και με την λιμοκτονία/πείνα (ως γνωστόν η κέτωση μιμείται την νηστεία), η χαμηλότερη T3 είναι αποτέλεσμα προσαρμογής και όχι δείγμα δυσλειτουργίας.
Η χαμηλότερη Τ3 προστατεύει τους μύες σε συνθήκες απώλειας βάρους ή ανεπαρκούς πρωτεΐνης
Σε συνθήκες απώλειας βάρους, λιμοκτονίας ή ανεπάρκειας πρωτεΐνης, η μειωμένη Τ3 θεωρείται λειτουργική απόκριση που προστατεύει από την απώλεια μυών. Όταν μια δίαιτα δημιουργεί έλλειμμα θερμίδων ή είναι χαμηλή σε πρωτεΐνες, αυτό δημιουργεί μια καταβολική κατάσταση (στην οποία το σώμα τείνει να διαλύει τα πράγματα, αντί να τα αυξάνει). Εάν το σώμα δεν ανταποκριθεί σε αυτό μειώνοντας την Τ3, τότε η άπαχη μάζα θα χαθεί.
Συμπλήρωση με Τ3 μειώνει την κέτωση και αυξάνει την αναλογία ινσουλίνης προς γλυκαγόνη, η οποία, σχετίζεται στενά με την παραγωγή γλυκόζης. Αυτό υποδηλώνει ότι η συμπλήρωση με Τ3 προκαλεί γλυκονεογένεση, ή όπως οι Koppeschaar et al. δήλωσαν: “Πρέπει να συμπεράνουμε ότι η τριωδοθυροξίνη επηρέασε επίσης άμεσα το μεταβολισμό της γλυκόζης”.
Όχι μόνο τα επίπεδα Τ3 είναι χαμηλότερα στον περιορισμό των θερμίδων, αλλά και οι υποδοχείς Τ3 ρυθμίζονται προς τα κάτω, υποδηλώνοντας έναν δεύτερο μηχανισμό με τον οποίο ο οργανισμός προσαρμόζεται, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιεί την Τ3 υπό κετογονικές συνθήκες. Εάν βρίσκεστε σε δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων στην οποία χάνετε βάρος και η Τ3 σας είναι χαμηλή, μην υποθέσετε ότι πρέπει να το διορθώσετε με συμπληρώματα. Η χαμηλή Τ3 έχει λόγο ύπαρξης.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ χαμηλότερης Τ3 και υψηλότερης κέτωσης και μεταξύ χαμηλότερων επιπέδων Τ3 και πολύ χαμηλών υδατανθράκων. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο κετογονική είναι μια δίαιτα απώλειας βάρους, τόσο καλύτερα σώζει τους μύες σας και η μείωση της Τ3 θεωρείται μέρος αυτού του μηχανισμού.
Ναι, αλλά τι γίνεται με όποιον ήδη έχει υποθυροειδισμό;
Η μείωση των υδατανθράκων θα εμποδίσει την παραγωγή ορμονών;
Είναι γνωστό ότι σε μια κατάσταση παρατεταμένου περιορισμού των θερμίδων ή νηστείας μειώνεται παραγωγή της ορμόνης Τ3. Αυτό συμβαίνει για να επιβραδυνθεί ο μεταβολισμός, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιβίωσης. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό όταν οι πρόγονοί μας βρίσκονταν σε περιόδους έλλειψης τροφής. Φυσικά, η χαμηλότερη Τ3 (και επομένως ένας βραδύτερος μεταβολισμός) είναι συνήθως ανεπιθύμητα όταν η τροφή είναι άφθονη… ειδικά για όσους έχουν υπολειτουργικό θυρεοειδή.
Μια κετογονική διατροφή μιμείται την λιμοκτονία ή τη νηστεία, τουλάχιστον από μεταβολική άποψη. Αυτό σημαίνει, όπως ήδη αναλύθηκε πιο πάνω, ότι μπορεί να περιορίσει την παραγωγή Τ3 και ενδεχομένως να επηρεάσει το μεταβολισμό.
Η επίδραση μιας κετογονικής δίαιτας στη λειτουργία του θυρεοειδούς
Το πρόβλημα με μια κετογονική διατροφή εάν έχετε Hashimoto είναι ότι τα μέρη του εγκεφάλου σας που ρυθμίζουν τις θυρεοειδικές ορμόνες – ο υποθάλαμος και η υπόφυση – απαιτούν γλυκόζη για να λειτουργήσουν. Στην πραγματικότητα, η ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH) αποτελείται εν μέρει από μόρια γλυκόζης. Ο αυστηρός περιορισμός των υδατανθράκων μειώνει σημαντικά την ποσότητα της ελεύθερης T3 (FT3) και αυξάνει την αντίστροφη T3 (RT3) . Όταν έχετε Hashimoto, ο θυρεοειδής σας ήδη παράγει λιγότερες ορμόνες. Το να έχετε πάρα πολύ RT3 και όχι αρκετή FT3 μπορεί να επιδεινώσει τα υποθυρεοειδικά συμπτώματα.
Για αυτόν τον λόγο, είναι καλύτερο να προχωρήσετε με προσοχή εάν έχετε Hashimoto και θέλετε να πειραματιστείτε με μια κετογονική διατροφή. Μια άλλη επιλογή είναι να δοκιμάσετε μια χαμηλών υδατανθράκων διατροφή στην οποία θα τρώτε τουλάχιστον 50 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα. Δεν βρέθηκαν δυσμενείς επιπτώσεις στην παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών σε αυτό το επίπεδο πρόσληψης υδατανθράκων. Η πιο σημαντική διατροφική αλλαγή που πρέπει να κάνετε εάν έχετε Hashimoto είναι να αφαιρέσετε όλα τα τοξικά και φλεγμονώδη τρόφιμα από τη διατροφή σας, ειδικά τη γλουτένη, καθώς και τα αγελαδινά γαλακτοκομικά που γενικά δείχνουν να επηρεάζουν αρνητικά τον θυροειδή.
Ένα σημαντικό πράγμα που πρέπει να αναφέρουμε είναι ότι οι παραδοσιακές κετογονικές δίαιτες χρησιμοποιούν άφθονες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων (ειδικά τυριά!) Και γνωρίζουμε ότι τα γαλακτοκομικά μπορεί να τριγκάρουν το Hashimoto’s. Η χρήση MCT ή λαδιού καρύδας ως πηγής λίπους, μπορεί να είναι μια περισσότερο φιλική προς τον θυρεοειδή προσέγγιση. Εάν η κετογονική διατροφή ακολουθηθεί προσεκτικά, και αφαιρεθούν κοινά αντιδραστικά για τον θυροειδή τρόφιμα, όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και η σόγια (σόγια καλό είναι κανείς να μη τρώει, δείτε και αυτό εδώ το άρθρο), η κετογονική δίαιτα μπορεί να είναι μια πολύ θρεπτική διατροφή για το Hashimoto’s.
Η αφαίρεση αυτών των τροφίμων, εκτός από τις πηγές ζάχαρης, συμβάλλει στα θεραπευτικά οφέλη της κετογονικής διατροφής. Άτομα με αυτοάνοσες παθήσεις του θυρεοειδούς, ωστόσο, πολλές φορές χρειάζονται προσοχή και με άλλα τρόφιμα, όπως είναι οι ξηροί καρποί, τα σολανώδη (nightshades – ντομάτα, μελιτζάνα, κλπ) και τα αυγά – αυτό ισχύει για όλα τα αυτοάνοσα βασικά, αν και σε καμία περίπτωση δεν ισχύει για όλους. Οι περισσότεροι βλέπουν βελτίωση και χωρίς να αφαιρέσουν κάτι ιδιαίτερο, αρκεί να μη τρώνε πολλά γαλακτοκομικά ή ξηρούς καρπούς, αυγά ή σολανώδη.
Ορισμένες μελέτες που έχουν εξετάσει την επίδραση των διατροφών χαμηλών υδατανθράκων στις θυρεοειδικές ορμόνες Τ3 και Τ4, καθώς και στα αντισώματα του θυρεοειδούς, δείχνουν μικτά αποτελέσματα.
Εμπειρικά από όσους έχω παρακολουθήσει θα έλεγα πως η κετογονική διατροφή δουλεύει καλά, απλά μετά το πρώτο καιρό, είναι καλό 1 ή 2 φορές την εβδομάδα να ανεβαίνουν οι υδατάνθρακες στα περίπου 50 γρ με περισσότερα λαχανικά ή λίγο κρύο και ξαναζεσταμένο ρύζι ή πατάτα (με αυτόν τον τρόπο το μεγαλύτερο τμήμα του αμύλου που περιέχουν γίνεται κάτι που ονομάζεται ανθεκτικό άμυλο, το οποίο λειτουργεί ως πρεβιοτικό και δεν επηρεάζει ιδιαίτερα την γλυκόζη του αίματος) ή ένα μικρό φρούτο (λιγότερο ιδανικό αυτό). ΠΡΟΣΟΧΗ: μιλάω για πολύ μικρές ποσότητες και μόνο σε ένα γεύμα, κατά προτίμηση το μεσημεριανό.
Πιθανά αυτή η θετική έκβαση να οφείλεται σε κάποιον από τους παρακάτω λόγους:
Η χαμηλή Τ3 σχετίζεται με τη μακροζωία
Είναι πιθανό η χαμηλότερη Τ3 που συναντάται σε όσους κάνουν κετογονική διατροφή να είναι ένας δείκτης της αύξησης της διάρκειας ζωής. Πρώτον, η Τ3 σχετίζεται με τη μακροζωία. Η χαμηλή Τ3 είναι συνήθης στους υπέργηρους. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να είναι απλώς αποτέλεσμα των γηρατειών, επειδή ο συσχετισμός εμφανίζεται επίσης σε μια γενετική μελέτη της μακροζωίας.
Επιπλέον, όπως η μέτρια αυξημένη κορτιζόλη, η χαμηλή Τ3 εμφανίζεται στα ζώα που έχουν αυξημένη από ανθρώπινο πείραμα διάρκεια ζωής και επομένως (και πάλι, όπως και με την αυξημένη κορτιζόλη), η χαμηλή Τ3 υποτίθεται ότι αποτελεί μέρος του μηχανισμού αύξησης της διάρκειας ζωής.
Μείωση του οξειδωτικού στρες και αυξημένη ενέργεια
Ο φυσιολογικός κυτταρικός μεταβολισμός και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παράγουν είδη αντιδραστικού οξυγόνου (ROS), εξαιρετικά αντιδραστικά μόρια που μπορούν να βλάψουν τις κυτταρικές δομές. Ένα υγιές σώμα είναι καλά εξοπλισμένο για να χειριστεί μια ορισμένη ποσότητα ROS, με τη βοήθεια αντιοξειδωτικών.
Ωστόσο, σε συνθήκες αυτοάνοσων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του Hashimoto, μπορεί να αλλάξει αυτή η ισορροπία μεταξύ των ROS και της αντιοξειδωτικής άμυνας του σώματος και να προκύψει αυτό που αποκαλούμε «οξειδωτικό στρες». Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το οξειδωτικό στρες συμβάλλει σε διάφορες φλεγμονώδεις και ανοσοδιαμεσολαβούμενες διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της θυρεοειδίτιδας του Hashimoto.
Μία μελέτη που εξέτασε την παθογένεση και την εξέλιξη του Hashimoto διαπίστωσε ότι το οξειδωτικό στρες θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας κινδύνου στην ανάπτυξη εμφανούς υποθυρεοειδισμού στο Hashimoto’s. Το αυξημένο οξειδωτικό στρες μπορεί επίσης να μειώσει τα επίπεδα της γλουταθειόνης, ένα σημαντικού αντιοξειδωτικού.
Οι κετογονικές δίαιτες μπορούν να μειώσουν την παραγωγή αυτών των ROS αποσυνδέοντας τις πρωτεΐνες και αυξάνοντας τα επίπεδα αντιοξειδωτικών, συμπεριλαμβανομένης της γλουταθειόνης.
Είναι ενδιαφέρον ότι μια μελέτη για τραυματική εγκεφαλική βλάβη σε ποντίκια διαπίστωσε ότι μια κετογονική δίαιτα θα μπορούσε να μειώσει το οξειδωτικό στρες καθώς και να ενισχύσει τα επίπεδα ενέργειας, αφού τα ποντίκια που έκαναν κετογονική δίαιτα βρέθηκαν να έχουν μεγαλύτερη εγκεφαλική λειτουργία, παρά την μετατραυματική εγκεφαλική βλάβη, από τα ποντίκια που βρίσκονταν σε κανονική διατροφή.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μια κετογονική δίαιτα μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία των μιτοχονδρίων, των μικρών μονάδων παραγωγής ενέργειας στα κύτταρα μας που δημιουργούν ενέργεια. Δεδομένου ότι ο ίδιος ο υποθυρεοειδισμός είναι μια κατάσταση αυξημένου οξειδωτικού στρες, η μείωση αυτού του στρες με μια κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει στην ομαλοποίηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς και στην αύξηση των ενεργειακών επιπέδων.
Μείωση της φλεγμονής
Η χρόνια φλεγμονή συμβαδίζει με το Hashimoto και μπορεί να προκληθεί από την διατροφή, από τραυματισμούς, από μη ισορροπημένη χλωρίδα του εντέρου και από μολύνσεις χαμηλού βαθμού. Μια καλά σχεδιασμένη κετογονική διατροφή που περιλαμβάνει πολλά αντιφλεγμονώδη τρόφιμα μπορεί, ωστόσο, να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής.
Μια μελέτη που επικεντρώθηκε στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, μια αυτοάνοση πάθηση που παρατηρείται συχνά σε άτομα με Hashimoto, διαπίστωσε ότι οι κετογονικές δίαιτες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν έναν αντιφλεγμονώδη ρόλο επειδή η β-υδροξυβουτυρική κετόνη (BHB) αναστέλλει τα φλεγμονώματα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ενεργοποίηση των φλεγμονωδών αποκρίσεων.
Έτσι, είναι πιθανό η μείωση της φλεγμονής με μια κετογονική δίαιτα να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την αυτοάνοση νόσο του θυρεοειδούς.
Βελτιώσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Οι ερευνητές στην Πολωνία διαπίστωσαν ότι έως και το 50% των ασθενών με Hashimoto έχουν μειωμένη δυσανεξία στους υδατάνθρακες. Αυτό σημαίνει ότι μετά την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες, το σάκχαρό τους αυξάνεται γρήγορα, πολύ γρήγορα. Αυτό οδηγεί σε ταχεία, μερικές φορές υπερβολική απελευθέρωση ινσουλίνης (η ορμόνη που επιτρέπει στον οργανισμό να χρησιμοποιεί γλυκόζη από τρόφιμα).
Αυτές οι αυξήσεις ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσουν χαμηλό σάκχαρο στο αίμα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστα συμπτώματα όπως νευρικότητα, ζάλη, άγχος και κόπωση.
Επειδή μια καλά σχεδιασμένη κετογονική δίαιτα είναι από την φύση της χαμηλή σε σάκχαρα και εξευγενισμένους υδατάνθρακες, μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Η επίδραση που μπορεί να έχουν οι κετογονικές δίαιτες στο σάκχαρο του αίματος επισημαίνεται σε μια πρόσφατη μελέτη όπου 28 υπέρβαρα άτομα με διαβήτη τύπου 2 έλαβαν δίαιτα αποτελούμενη από λιγότερο από 20 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα, για μια περίοδο 16 εβδομάδων. Στο τέλος της μελέτης, η κετογονική δίαιτα είχε βελτιώσει τον γλυκαιμικό έλεγχο στους ασθενείς σε τέτοιο βαθμό που οι περισσότεροι συμμετέχοντες σταμάτησαν ή μείωσαν τα φάρμακα που έπαιρναν για τον διαβήτη!
Με δεδομένο αυτό, οι κετογονικές δίαιτες έχουν τη δυνατότητα να εξισορροπήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα στα άτομα με Hashimoto’s.
Βελτιώσεις στην διαύγεια του εγκεφάλου και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διάθεση
Οι κετογονικές δίαιτες που εξισορροπούν το σάκχαρο του αίματος μπορεί επίσης να έχουν θετική επίδραση στον εγκέφαλο. Πολλοί άνθρωποι με Hashimoto σημειώνουν ότι η τακτική κατανάλωση ζάχαρης οδηγεί σε συμπτώματα που συνδέονται με τον εγκέφαλο, όπως πονοκεφάλους, ζάλη, “ομίχλη” του εγκεφάλου, άγχος, κατάθλιψη, κόπωση και αϋπνία.
Δεδομένου ότι οι κετογονικές δίαιτες έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, πολλοί άνθρωποι σημειώνουν ότι μόλις προσαρμοστεί το σώμα στην κέτωση, αισθάνονται μια ήπια ευφορία που εξαλείφει την ομίχλη του εγκεφάλου, τις αλλαγές στη διάθεση και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με το Hashimoto’s.
Αυτή η ψυχική σαφήνεια προέρχεται πιθανώς από την ισορροπία σακχάρου στο αίμα και από το ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί κετόνες ως καύσιμο.
Ένα άλλο πράγμα που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι οι κετόνες μπορούν εύκολα να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις κετόνες αποτελεσματικά, μετατρέποντάς τες σε πηγή ενέργειας που ονομάζεται μόρια τριφωσφορικής αδενοσίνης. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αντλήσει το 75% της ενέργειας του από κετόνες. Έτσι, μια κετογονική διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των ψυχικών συμπτωμάτων σε ορισμένα άτομα.
Συμπέρασμα
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να διαπιστώσουν ότι μια κετογονική δίαιτα υποστηρίζει την ικανότητα του σώματός τους να θεραπευτεί, ενώ άλλοι βρίσκουν ότι τους κάνει να αισθάνονται χειρότερα. Μερικοί άνθρωποι αισθάνονται πολύ καλά με μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ενώ άλλοι αισθάνονται καλύτερα με μια προσέγγιση που συμπεριλαμβάνει περισσότερη πρωτεΐνη και υγιείς υδατάνθρακες.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις που να γνωρίζουμε που να αποδεικνύουν ότι οι κετογονικές δίαιτες προκαλούν υποθυρεοειδισμό ή επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Το γεγονός ότι η Τ3 είναι χαμηλότερη σε όσους κάνουν κετογονική διατροφή είναι πιθανώς μέρος του μηχανισμού που προστατεύει την άπαχη μάζα όταν χάνεται λίπος.
Ο καθένας είναι μοναδικός και θα έχει διαφορετικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά με βάση την κατάστασή του, οπότε οι αναλογίες των μακροθρεπτικών συστατικών θα πρέπει να προσαρμοστούν ανάλογα. Ως εκ τούτου, ορισμένοι άνθρωποι θα είναι καλά με μια διατροφή υψηλότερη σε πρωτεΐνη, ενώ άλλοι σε μια διατροφή με υψηλότερα λιπαρά, όπως είναι η κετογονική.
Το μόνο σίγουρο είναι πως όσοι έχουν Χασιμότο είναι καλό να αποφεύγουν την γλουτένη και τα πολλά γαλακτοκομικά, ό,τι τύπο διατροφής και αν επιλέξουν τελικά. Και επίσης πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγουν την διαλειμματική νηστεία, διαβάστε παραπάνω για το θέμα αυτό εδώ.
Πηγές:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16720655
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19049574
3. https://www.dietvsdisease.org/low-carb-hypothyroidism/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1249190
5. https://www.amymyersmd.com/2018/03/should-you-try-keto-diet-if-you-have-hashimotos/
6. https://thyroidpharmacist.com/articles/using-ketogenic-diet-hashimotos/
7. http://www.ketotic.org/2014/12/the-effect-of-ketogenic-diets-on.html
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση/αντιγραφή ή άλλη χρήση, χωρίς ξεκάθαρη αναφορά αυτού του δικτυακού τόπου ως πηγή του κειμένου.
ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ.
ΠΡΟΣΟΧΗ: ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ, ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΑΣ. ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ, ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΣΤΟΧΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. ΕΑΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΠΟΙΑ ΣΟΒΑΡΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΘΕΜΑ ΥΓΕΙΑΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ΣΑΣ
Φωτογραφία εξωφύλλου: Freepik.com, φωτογραφίες άρθρου: pexels.com
