Είναι πιθανό ότι η δυτική ιατρική να έχει κάνει λάθος για την χοληστερόλη;
Όχι μόνο η χοληστερόλη δεν έχει καμία σχέση με τις καρδιακές παθήσεις, αλλά μήπως η υψηλή χοληστερόλη είναι στην πραγματικότητα καλή; Ναι, είναι περισσότερο από δυνατό – εδώ θα δείξω κάποια στοιχεία ότι η υψηλότερη χοληστερόλη σχετίζεται με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Όλα τα αίτια θνησιμότητας έναντι της καρδιακής νόσου
Προφανώς, οι άνθρωποι πεθαίνουν από πολλές αιτίες, φυσικές, όπως καρδιακές παθήσεις, καρκίνοι ή λοίμωξη, ή αφύσικες, όπως από ανθρωποκτονία, αυτοκτονία ή ατυχήματα.
Πρέπει να ανησυχούμε για το λόγο από τον οποίο πεθαίνουμε;
Ναι και ΟΧΙ. Από τη μία πλευρά, αν είσαι νεκρός, είσαι νεκρός, δεν έχει σημασία από τι. Από την άλλη, ένας θάνατος στον ύπνο σας από γήρας μπορεί να είναι προτιμότερος από μια μακρά, παρατεταμένη ασθένεια.
Ωστόσο, από την άποψη της δημόσιας υγείας, φαίνεται λάθος να επικεντρωθούμε στο να αλλάξουμε κάτι που μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από μια μόνο αιτία για να αυξήσουμε αυτόν τον κίνδυνο από κάτι άλλο.
Ενώ η ολική χοληστερόλη είναι ένας φτωχός, αν όχι εντελώς άχρηστος δείκτης κινδύνου για καρδιακές παθήσεις, οι ιατροί έχουν επικεντρωθεί σε αυτό, χωρίς να εξετάζουν το πώς μπορεί να επηρεάσει άλλες αιτίες θανάτου. Δεν λέει τίποτα το να σώσετε τον εαυτό σας από καρδιακές παθήσεις, αν αυτό σημαίνει πως αυξάνετε τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο.
Η θνησιμότητα από κάθε αιτία – ο θάνατος από οτιδήποτε – είναι το καταλληλότερο μέτρο που χρησιμοποιείται όταν εξετάζουμε παράγοντες κινδύνου.
Οι ηλικιωμένοι με υψηλότερη χοληστερόλη ζουν περισσότερο.
Οι μελέτες πληθυσμού στην Ιαπωνία δείχνουν ότι οι άνθρωποι όλων των ηλικιών με υψηλότερη χοληστερόλη ζουν περισσότερο.
Γενικά, υπάρχει μια αντίστροφη τάση [στην Ιαπωνία] μεταξύ της θνησιμότητας όλων των αιτιών και των συνολικών επίπεδων χοληστερόλης (ή της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης [LDL]): η θνησιμότητα είναι υψηλότερη στη χαμηλότερη ομάδα χοληστερόλης χωρίς εξαίρεση. Εάν περιοριστεί σε ηλικιωμένους, αυτή η τάση είναι καθολική. Όπως αναλύεται στο Τμήμα 2, οι ηλικιωμένοι με τα υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης έχουν τα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους στον κόσμο.
Αναλύστε το παραπάνω γράφημα, που έχει ληφθεί από την μελέτη. Δείχνει τη θνησιμότητα όλων των αιτιών από τα επίπεδα χοληστερόλης, τους άνδρες στα αριστερά, τις γυναίκες στα δεξιά.
Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες απαιτούν τη διατήρηση της χοληστερόλης στα 200 mg / dl ή χαμηλότερη, αλλά τα υψηλότερα επίπεδα σήμαιναν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.
Τι συμβαίνει εκτός Ιαπωνίας; Ο παρακάτω πίνακας δείχνει σωρευτική θνησιμότητα από όλες τις αιτίες στα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών στο Leiden της Ολλανδίας, σε σχέση με το επίπεδο χοληστερόλης.
Οι συμμετέχοντες που είχαν μέση χοληστερόλη 252 mg / dl, την υψηλότερη, είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Τα παρακάτω δείχνουν στοιχεία από ηλικιωμένους στη Φινλανδία. Όσοι είχαν χοληστερόλη μεγαλύτερη από 232 mg / dl είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Τα στοιχεία από την Ιαπωνία είναι για όλες τις ηλικίες. τα δεδομένα από το εξωτερικό της Ιαπωνίας είναι για τους ηλικιωμένους. Τι γίνεται με τα δεδομένα για όλες τις ηλικίες, έξω από την Ιαπωνία; Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η παρουσία ατόμων με οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία, η οποία προκαλεί πολύ υψηλό επίπεδο χοληστερόλης και αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, στις υψηλότερες κατηγορίες χοληστερόλης, συνεπάγεται υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας σε αυτές τις κατηγορίες. Υποστηρίζουν επίσης ότι τα επίπεδα χοληστερόλης σε αυτή τη διαταραχή δεν είναι η αιτία των αυξημένων ποσοστών θνησιμότητας.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση στο περίφημο ιατρικό περιοδικό BMJ σχετικά με τη χοληστερόλη LDL, ο δείκτης κινδύνου που θεωρήθηκε πιο σημαντικός, δεν έδειξε ούτε συσχετισμό ούτε αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων LDL και θνησιμότητας.
Η υψηλή LDL-C συνδέεται αντιστρόφως με τη θνησιμότητα στους περισσότερους ανθρώπους άνω των 60 ετών. Αυτό το εύρημα είναι ασυμβίβαστο με την υπόθεση της χοληστερόλης (δηλαδή, ότι η χοληστερόλη, ιδιαίτερα η LDL-C, είναι εγγενώς αθηρογόνος). Δεδομένου ότι οι ηλικιωμένοι με υψηλή LDL-C ζουν το ίδιο ή περισσότερο από αυτούς με χαμηλή LDL-C, η ανάλυση μας παρέχει λόγους να αμφισβητήσουμε την εγκυρότητα της υπόθεσης χοληστερόλης. Επιπλέον, η μελέτη μας παρέχει το σκεπτικό για μια επαναξιολόγηση των οδηγιών που συνιστούν την φαρμακολογική μείωση της LDL-C στους ηλικιωμένους ως συστατικό των στρατηγικών πρόληψης των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Το Πρόγραμμα Καρδιάς της Χονολουλού ήταν μια από τις πρώτες μελέτες για να βρεθεί αυτή η αντίστροφη σχέση μεταξύ της ολικής χοληστερόλης και των ποσοστών θνησιμότητας σε ηλικιωμένους, ηλικίας 71 έως 93 ετών. Βρήκε ότι σε σύγκριση με το χαμηλότερο τεταρτημόριο του επιπέδου χοληστερόλης, η χοληστερόλη είχε ποσοστό θνησιμότητας 28%, 40% και 35% αντίστοιχα.
Επιπλέον, η μελέτη της Χονολουλού φαίνεται να παρέχει αποδείξεις ότι η αύξηση της χοληστερόλης είναι προστατευτική, αφού “μόνο η ομάδα με χαμηλή συγκέντρωση χοληστερόλης και στις δύο εξετάσεις είχε μια σημαντική σχέση με τη θνησιμότητα”.
Οι συντάκτες της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα, “Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τα αποτελέσματά μας. Αυτά τα δεδομένα θέτουν υπό αμφισβήτηση την επιστημονική δικαιολογία για τη μείωση της χοληστερόλης σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις (<4,65 mmol / L) [<180 mg / dl] σε ηλικιωμένους ανθρώπους.”.
Είναι η υψηλή χοληστερόλη προστατευτική;
Γιατί τα άτομα με χαμηλή χοληστερόλη θα πεθάνουν σε υψηλότερα ποσοστά από αυτά με υψηλότερη χοληστερόλη;
Αρκετά πράγματα θα μπορούσαν να συμβαίνουν.
Η χοληστερόλη μπορεί να προστατεύσει από λοιμώξεις και αθηροσκλήρυνση.
Η χοληστερόλη μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο.
Έχει βρεθεί ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της χαμηλής χοληστερόλης και της βίας. Ο δείκτης απόδοσης βίας για χοληστερόλη <180 mg / dl ήταν 15,49.
Αρκετές μελέτες έχουν βρει μια σχέση μεταξύ της χαμηλής χοληστερόλης και της αυτοκτονίας. Για παράδειγμα, μία μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι βρίσκονταν στο χαμηλότερο τεταρτημόριο (τέταρτο) συγκέντρωσης χοληστερόλης είχαν περισσότερο από 6 φορές τον κίνδυνο αυτοκτονίας, όπως αυτοί στο υψηλότερο τεταρτημόριο.
Οι άνθρωποι με υψηλή χοληστερίνη ζουν περισσότερο
Εξετάστε, για παράδειγμα, το εύρημα του Dr. Harlan Krumholz του Τμήματος Καρδιοαγγειακής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Yale, το οποίο ανέφερε ότι οι ηλικιωμένοι με χαμηλή χοληστερόλη πέθαιναν δύο φορές πιο συχνά από καρδιακή προσβολή, από όσο οι ηλικιωμένοι με υψηλή χοληστερόλη.2 Οι υποστηρικτές της εκστρατείας χοληστερόλης αγνοούν συνεχώς την παρατήρησή του ή θεωρούν ως σπάνια εξαίρεση, ως τυχαίο αποτέλεσμα παρότι υπάρχει ένας τεράστιο αριθμός μελετών που βρίσκουν το αντίθετο.
Αλλά αυτό δεν αποτελεί εξαίρεση. υπάρχουν τώρα πολλά ευρήματα που έρχονται σε αντίθεση με όσα είναι γνωστά για το λιπιδικό μας προφίλ. Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, σχεδόν όλες οι μελέτες ηλικιωμένων έχουν δείξει ότι η υψηλή χοληστερόλη δεν αποτελεί κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της αναζήτησης μου στη βάση δεδομένων της Medline για μελέτες που απευθύνονταν σε αυτό το ερώτημα.3 Έντεκα μελέτες ηλικιωμένων κατέληξαν σε αυτό το αποτέλεσμα και άλλες επτά διαπίστωσαν ότι η υψηλή χοληστερόλη δεν προέβλεπε ούτε τη θνητότητα από όλες τις αιτίες, και από τότε έχουν δημοσιευθεί και άλλες.
Το 90% αυτών που πεθαίνουν από καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν περάσει την ηλικία των 65 ετών. Μπορεί επίσης να θυμάστε ότι η υψηλή χοληστερόλη δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τις γυναίκες, ούτε για πολλές άλλες ομάδες πληθυσμού.
Αλλά τα πράγματα είναι πιο άνετα για όσους έχουν υψηλή χοληστερόλη. Τουλάχιστον δεκαπέντε μελέτες έχουν βρει ότι η συνολική θνησιμότητα συνδέεται αντιστρόφως είτε με την ολική είτε με την LDL-χοληστερόλη, ή και με τις δύο. Αυτό σημαίνει ότι είναι στην πραγματικότητα πολύ καλύτερο να έχετε υψηλότερη από το να έχετε χαμηλή χοληστερόλη εάν θέλετε να φτάσετε σε μεγάλη ηλικία.
Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η χαμηλή χοληστερόλη από ορισμένες απόψεις είναι χειρότερη από την υψηλή χοληστερόλη. Για παράδειγμα, σε δεκαεννέα μεγάλες μελέτες με περισσότερους από 68.000 θανάτους, που εξετάστηκαν από τον David R. Jacobs και τους συνεργάτες του από τη Διεύθυνση Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, η χαμηλή χοληστερόλη προέβλεπε αυξημένο κίνδυνο θανάτου από γαστρεντερικές και αναπνευστικές ασθένειες. Οι περισσότερες γαστρεντερικές και αναπνευστικές ασθένειες έχουν μολυσματική προέλευση. Ως εκ τούτου, μια σχετική ερώτηση είναι αν είναι η λοίμωξη που μειώνει τη χοληστερόλη ή μήπως είναι η χαμηλή χοληστερόλη που μας αυξάνει τις πιθανότητες για λοίμωξη; Ίσως έχετε ήδη μαντέψει τι έχουν πει οι υπεύθυνοι της εκστρατείας χοληστερόλης, αλλά είναι αυτή η αλήθεια;
Για να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, η ομάδα του David Jacobs παρακολούθησε περισσότερα από 100.000 υγιή άτομα στην περιοχή του Σαν Φρανσίσκο για δεκαπέντε χρόνια. Στο τέλος της μελέτης όσοι είχαν χαμηλή χοληστερόλη στην αρχή της μελέτης είχαν εισαχθεί πιο συχνά στο νοσοκομείο λόγω μολυσματικής νόσου του αναπνευστικού συστήματος ή λόγω άλλου τύπου μόλυνσης. Αυτό το εύρημα δεν μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς με το επιχείρημα ότι η λοίμωξη είχε προκαλέσει την υποχώρηση της χοληστερόλης, γιατί πώς θα μπορούσε η χαμηλή χοληστερίνη να προκληθεί από μια ασθένεια που δεν είχαν ακόμη συναντήσει; Δεν είναι πολύ πιο πιθανό η χαμηλή χοληστερόλη να τους καθιστούσε πιο ευάλωτους σε λοίμωξεις, ή η υψηλή χοληστερόλη να προστατεύει εκείνους που δεν έχουν μολυνθεί; Υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν αυτήν την ερμηνεία.
Παρόμοια αποτελέσματα είχαν και άλλες μελέτες. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, τέσσερις φορές περισσότεροι είχαν πεθάνει από το AIDS από όσους είχαν την χαμηλότερη χοληστερόλη σε σύγκριση με εκείνους που είχαν υψηλότερη.
Η καρδιακή νόσος μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένιση του καρδιακού μυός. Μια αδύναμη καρδιά σημαίνει ότι λιγότερο αίμα και επομένως λιγότερο οξυγόνο παρέχεται στις αρτηρίες. Για να αντισταθμιστεί η μειωμένη ισχύς, ο καρδιακός παλμός ανεβαίνει, αλλά σε σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια αυτό δεν αρκεί. Οι ασθενείς αυτοί δεν έχουν αναπνοή επειδή παρέχετε πολύ λίγο οξυγόνο στους ιστούς, η πίεση στις φλέβες τους αυξάνεται επειδή η καρδιά δεν μπορεί να παραδώσει το αίμα μακριά από την καρδιά με αρκετή ισχύ και προκύπτει οίδημα, πράγμα που σημαίνει ότι το υγρό συσσωρεύεται στα πόδια και σε σοβαρές περιπτώσεις και στους πνεύμονες και σε άλλα μέρη του σώματος. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται συμφορητική ή χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια.
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι τα βακτήρια ή άλλοι μικροοργανισμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στη χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια και επίσης ότι ο κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας είναι πολύ μεγαλύτερος σε άτομα με χαμηλή χοληστερόλη.
Επιπλέον, τα παιδιά που γεννιούνται με πολύ υψηλή χοληστερόλη, η αποκαλούμενη οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία, προστατεύονται από μολύνσεις. Αλλά εάν η εγγενής υψηλή χοληστερόλη προστατεύει από λοιμώξεις, η ενδογενής χαμηλή χοληστερόλη πρέπει να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Πράγματι, αυτό φαίνεται να ισχύει.
Τα παιδιά με το σύνδρομο Smith-Lemli-Opitz έχουν πολύ χαμηλή χοληστερόλη επειδή το ένζυμο που είναι απαραίτητο για το τελευταίο βήμα της σύνθεσης της χοληστερόλης στο σώμα δεν λειτουργεί σωστά. Τα περισσότερα παιδιά με αυτό το σύνδρομο είναι είτε θνησιγενή είτε πεθαίνουν νωρίς εξαιτίας σοβαρών δυσπλασιών του εγκεφάλου. Αυτοί που επιβιώνουν είναι μειωμένης ευφυίας, έχουν εξαιρετικά χαμηλή χοληστερόλη και υποφέρουν από συχνές και σοβαρές λοιμώξεις. Ωστόσο, εάν η διατροφή τους συμπληρώνεται με καθαρή χοληστερόλη ή επιπλέον αυγά, η χοληστερόλη τους ανεβαίνει και οι περιόδοι λοίμωξης τους γίνονται λιγότερο σοβαρές και λιγότερο συχνές.
Δεν υπάρχει καμία αντιφατική παρατήρηση που δεν μπορεί να εξηγηθεί από τους πιστούς. Μια από τις πιο εντυπωσιακές εκτροπές εμφανίστηκε σε δύο πρόσφατες μελέτες από τις ΗΠΑ. Η πρώτη προέρχεται από την ιατρική υπηρεσία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες. Συνολικά 137.000 ασθενείς από 541 νοσοκομεία στις ΗΠΑ είχαν γίνει δεκτοί λόγω οξείας καρδιακής προσβολής. Σε όλους αυτούς, η χοληστερόλη τους αναλύθηκε εντός των πρώτων 24 ωρών από την εισαγωγή. Προς έκπληξή τους, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η χοληστερόλη τους ήταν χαμηλότερη από την κανονική. Για να είμαστε ακριβείς, η μέση ολική χοληστερόλη τους ήταν 174 (4.46 mmol / l) και η «κακή» LDL χοληστερόλη ήταν επίσης πολύ χαμηλότερη από την κανονική.
Δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί το αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι ήταν τυχαίο αποτέλεσμα, αφού αυτή είναι η μεγαλύτερη μελέτη των επιπέδων χοληστερόλης καρδιακών ασθενών, η οποία έχει ποτέ δημοσιευθεί. Οι ερευνητές ήταν φυσικά έκπληκτοι. Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι το γνωστό γεγονός ότι η χοληστερόλη μειώνεται σε ασθενείς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά το απέρριψαν επειδή αυτό πρωτοσυμβαίνει μετά από δύο-τρεις ημέρες από το περιστατικό και η μείωση είναι μόνο το δεκαπέντε τοις εκατό το πολύ.
Κατάλαβαν οι συγγραφείς, τρεις από τους οποίους υποστηρίχθηκαν από οκτώ εταιρείες φαρμάκων, ότι είχαν ανακαλύψει κάτι σημαντικό; Ότι η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να μην είναι η αιτία των καρδιακών παθήσεων;
Φυσικά και όχι. Αυτό στο οποίο κατέληξαν ήταν ότι η χοληστερόλη πρέπει να μειωθεί ακόμη περισσότερο.
Λίγους μήνες αργότερα, μια ερευνητική ομάδα από το Henry Ford Heart και το αγγειακό ινστιτούτο στο Ντιτρόιτ κατέληξε σε ένα παρόμοιο αποτέλεσμα. Για άλλη μια φορά, η χοληστερόλη LDL που μετρήθηκε μέσα στις πρώτες 24 ώρες από την εισαγωγή ήταν χαμηλότερη από την κανονική και όχι υψηλότερη. Για να είμαστε ακριβείς, στους μισούς από τους 500 ασθενείς, η LDL-χοληστερόλη ήταν χαμηλότερη από 105 (2,69 mmol / l). Νόμιζαν ότι κάτι είχε πάει στραβά και ήταν πεπεισμένοι ότι εκείνοι των οποίων η LDL ήταν κάτω από 105 είχαν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να επιβιώσουν από εκείνους των οποίων η LDL ήταν υψηλότερη, γιατί αυτό είναι που λέει σε όλους η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία και οι φαρμακευτικές εταιρείες κατ’ επανάληψη.
Τρία χρόνια αργότερα, φάνηκε ότι μεταξύ εκείνων με τη χαμηλότερη χοληστερόλη LDL είχαν πεθάνει είκοσι έξι ασθενείς, αλλά μόνο δώδεκα μεταξύ αυτών με την υψηλότερη χοληστερόλη LDL. Οι συγγραφείς θεώρησαν το εύρημα τους πολύ σημαντικό. Προειδοποίησαν τους αναγνώστες τους να μην αισθανθούν μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας με τους ασθενείς με χαμηλή LDL. Παρόλο που περισσότεροι από αυτούς με χαμηλή LDL ήταν σε θεραπεία με στατίνες, έγραψαν ότι «αυτοί οι ασθενείς μπορεί στην πραγματικότητα να χρειαστούν πιο επιθετική τροποποίηση κινδύνου».
Πρόσφατα δημοσίευσα ένα άρθρο μαζί με 15 διεθνείς συνεργάτες, όπου εξετάσαμε 19 μελέτες ηλικιωμένων (> 60 χρόνια) που τους είχαν παρακολουθήσει εδώ και αρκετά χρόνια. Καμία από αυτές τις μελέτες δεν διαπίστωσε ότι η LDL-χοληστερόλη (η “κακή”) προδιαθέτει σε καρδιαγγειακές παθήσεις. αντιθέτως, οι περισσότεροι από αυτούς έδειξαν ότι τα άτομα με υψηλή χοληστερόλη LDL έζησαν το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Υπάρχει μια λογική εξήγηση. Αυτό που πολύ λίγοι γνωρίζουν είναι ότι η LDL, το μόριο που μεταφέρει τη χοληστερόλη στο αίμα, συμμετέχει στο ανοσοποιητικό σύστημα με την προσκόλληση και αδρανοποίηση όλων των μυών των μικροργανισμών και των τοξικών τους προϊόντων. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για αυτό σε δύο άρθρα που δημοσίευσα μαζί με τον Kilmer McCully, ο οποίος ανακάλυψε τη σχέση μεταξύ ομοκυστεΐνης και αθηροσκλήρωσης (1, 2).
Συμπέρασμα
Ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι, τουλάχιστον σε άτομα άνω των 60 ετών, η υψηλή χοληστερόλη συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.
Το γεγονός αυτό προκαλεί σημαντική αμφιβολία στην υπόθεση της χοληστερόλης για καρδιακή νόσο.
Γιατί, με τόσες πολλές ενδείξεις εναντίον της, η θεωρία της χοληστερόλης εξακολουθεί να έχει τόσο μεγάλη ισχύ; Για να αναφέρουμε τους συγγραφείς στην πρώτη αναφερθείσα μελέτη, είναι όλα σχετικά με τα χρήματα.
Πιστεύουμε ότι η απάντηση είναι πολύ απλή: για την πλευρά που υπερασπίζεται αυτή τη λεγόμενη θεωρία της χοληστερόλης, το ποσό των διακυβευόμενων χρημάτων είναι πολύ μεγάλο για να χάσουν τον αγώνα.
Πηγές άρθρων: 1, 2 (στα αγγλικά)
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση/αντιγραφή ή άλλη χρήση, χωρίς ξεκάθαρη αναφορά αυτού του δικτυακού τόπου ως πηγή του κειμένου.
ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ.
ΠΡΟΣΟΧΗ: ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ, ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΑΣ. ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ, ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΔΕΝ ΣΤΟΧΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. ΕΑΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΠΟΙΑ ΣΟΒΑΡΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΘΕΜΑ ΥΓΕΙΑΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ΣΑΣ
Φωτογραφία εξωφύλλου: Freepik.com
