Η μεγαλύτερη ανησυχία με το (αρκετό) διαιτητικό λίπος που καταναλώνουμε στην διατροφή χαμηλών υδατανθράκων και ιδιαίτερα στην κετογονική, είναι πως μπορεί να μας φράξει τις αρτηρίες και να μας προκαλέσει καρδιακά ή εγκεφαλικά επεισόδια. Ας δούμε όμως τι ισχύει στα αλήθεια..
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πως οι διατροφές αυτές συνήθως αυξάνουν τα επίπεδα τόσο της χοληστερίνης μας, όσο και της LDL χοληστερόλης μας που θεωρείται η “κακή” χοληστερίνη. Η “υπόθεση των λιπιδίων” ή “υπόθεση δίαιτας – καρδιάς” (diet-heart theory) θεωρεί πως το διατητικό κορεσμένο λίπος (που είναι συνήθως πλούσιο στην διατροφή χαμηλών υδατανθράκων, αφού βρίσκεται σε όλα τα ζωϊκά προϊόντα και στο λάδι καρύδας) το οποίο δημιουργεί την αυξημένη χοληστερόλη και LDL, μπορεί επίσης να οδηγήσει στην δημιουργία αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών μας (αθηροσκλήρωση). Η αθηροσκλήρωση αυξάνει τις πιθανότητες να υποστείτε ένα εγκεφαλικό ή ένα καρδιακό επεισόδιο και να πεθάνετε.
Όμως η υψηλή χοληστερίνη ΔΕΝ οδηγεί σε αθηροσκλήρωση και άρα ούτε σε πιθανό καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Δεν υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα διατροφικά κορεσμένα λιπαρά συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου ή καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η LDL χοληστερόλη επίσης δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιακή αιτία, ούτε η χρήση στατίνων για να μειωθεί η LDL μειώνει το ρίσκο αυτό. Μάλιστα αντιθέτως, τα χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης LDL-C συνδέονται έντονα και ανεξάρτητα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, καρδιαγγειακής νόσου και θνησιμότητας από κάθε αιτία και η υψηλότερη χοληστερόλη συνδέεται με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Επίσηςη χοληστερόλη είναι από τις πιο ισχυρές άμυνες του οργανισμού σας. Συνεπώς δεν υπάρχει κάποιος λόγος να προσπαθείτε να μειώσετε την συνολική χοληστερόλη σας ή την LDL σας με στατίνες ή άλλες διατητικές παρεμβάσεις.
Τότε πως προέκυψε εξαρχής όλη αυτή η λάθος ιδέα;
Βασικά πρωτοεμφανίστηκε από έναν επιστήμονα που ονομαζόταν Ancel Keys, ο οποίος βασίστηκε σε μια επιδημιολογική μελέτη από μόλις επτά χώρες, η οποία δήθεν διαπίστωσε τις συσχετίσεις μεταξύ της πρόσληψης κορεσμένων λιπών και των συγκεντρώσεων της χοληστερόλης στο αίμα. Επίσης η μελέτη αυτή συσχέτιζε τα αυξημένα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα με την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων.
Οι μελέτες που βασίζονται σε παρατηρήσεις σχετικά με τους πληθυσμούς (οι αποκαλούμενες επιδημιολογικές μελέτες), όπως αυτή, δεν μπορούν να αποδείξουν την αιτιώδη συνάφεια, καθώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το αποτέλεσμα που αναζητάτε (π.χ. καρδιακές παθήσεις) να σχετίζεται με παραγόντες που δεν έχει σκεφτεί ο ερευνητής ή δεν γνωρίζει καν την ύπαρξή τους. Για παράδειγμα, αν στην συγκεκριμένη μελέτη, δεν ελεγχθεί πόση ζάχαρη κατανάλωσαν οι συμμετέχοντες, η οποία αποδεδειγμένα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, τότε προφανώς το συμπέρασμα ότι τα κορεσμένα λιπαρά οδήγησαν στην αύξηση του καρδιακού κινδύνου είναι λάθος. Ή μπορεί να επιλεγούν επίτηδες συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες για να αποδειχτεί αυτό που ο ερευνητής θέλει, ή να επιλεγεί χρονικό διάστημα που οι συμμετέχοντες δεν θα καταναλώνουν το συνηθισμένο τους φαγητό, γεγονός που προφανώς θα αλλοίωνε τα αποτελέσματα της μελέτης σημαντικά.
Παρά την αδυναμία αυτής της επιδημιολογικής μελέτης να αποδείξει την αιτιώδη συνάφεια και την έλλειψη σοβαρών αποδεικτικών στοιχείων συστήθηκε στον γενικό πληθυσμό να προβεί σε μείωση της συνολικής πρόσληψης λίπους σε λιγότερο από 30% και πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών σε λιγότερο από 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Οι επιπτώσεις αυτών των συστάσεων παραμένουν σημαντικές, καθώς υιοθετήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργώντας πολλά θέματα τελικά σε αρκετούς από όσους τις ακολούθησαν, αφού ελλείψει λιπαρών, εκτοξεύτηκε η κατανάλωση υδατανθράκων.
Πιο σύγχρονες επιδημιολογικές μελέτες αντικρούουν τα συμπεράσματα του Ancel Keys. Η μελέτη Pure (μπορείτε να την δείτε μεταφρασμένη εδώ) είναι μία μεγάλη επιδημιολογική μελέτη στατιστικής ομάδας από άτομα ηλικίας 35-70 χρονών σε 18 χώρες με μία μέση παρακολούθηση 7.4 ετών. Κατέληξε στο συμπέρασμα πως η υψηλή πρόσληψη υδατανθράκων συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο συνολικής θνησιμότητας, ενώ το ολικό λίπος και οι μεμονωμένοι τύποι λίπους είχαν σχέση με χαμηλότερη συνολική θνησιμότητα. Το συνολικό λίπος και τα είδη λίπους δεν συσχετίσθηκαν με καρδιαγγειακή νόσο, έμφραγμα του μυοκαρδίου ή θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ το κορεσμένο λίπος είχε αντίστροφη σχέση με εγκεφαλικό επεισόδιο. Με λίγα λόγια όσο πιο πολύ κορεσμένο λίπος καταναλώνει κάποιος, τόσο μικρότερη πιθανότητα έχει για εγκεφαλικό!
Ναι αλλά η αυξημένη LDL δεν συνδέεται με τις αθηροσκληρωτικές πλάκες;
Η χοληστερόλη LDL καταλήγει σε αρτηριακές πλάκες μόνο όταν είναι είτε εκείνη είτε τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων ήδη κατεστραμμένα, πχ από τις υψηλές ελεύθερες ρίζες ή/και την υψηλή γλυκόζη. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι στατίνες που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της χοληστερόλης δεν μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου – καθώς οι στατίνες απλά μειώνουν την συγκέντρωση της μη κατεστραμμένης χοληστερόλης στο αίμα, ενώ η κατεστραμμένη παραμένει στην κυκλοφορία και συνεχίζει να προσκολάτται στα αρτηριακά τοιχώματα προάγοντας την αθηροσκλήρωση. Μια υψηλή χοληστερόλη LDL που όμως δεν είναι κατεστραμμένη μπορεί να εκτελεί πολύ σημαντικές λειτουργίες, π.χ. να μεταφέρει πιο πολύ λίπος στα κύτταρα όταν κάνουμε μια διατροφή υψηλή σε λιπαρα, να καταπολεμά την φλεγμονή ή να είναι ένας δείκτης πως κάτι δεν πάει καλά, πχ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, προφανώς δεν είναι καλή ιδέα να μειώνονται τεχνητά τα επίπεδα της με την λήψη φαρμάκων.
Πηγές:
- The cholesterol and calorie hypotheses are both dead — it is time to focus on the real culprit: insulin resistance
- Hamley, S., The effect of replacing saturated fat with mostly n-6 polyunsaturated fat on coronary heart disease: a meta-analysis of randomised controlled trials. Nutrition journal, 2017
- Siri-Tarino, P.W., et al., Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular disease. The American journal of clinical nutrition, 2010.
- DuBroff, R., Cholesterol paradox: a correlate does not a surrogate make. BMJ Evidence-Based Medicine, 2017
- Niewdorp M., et al. Loss of Endothelial Glycocalyx During Acute Hyperglycemia Coincides With Endothelial Dysfunction and Coagulation Activation In Vivo. Diabetes, 2006
- Tamzyn Murphy, RD, MSc. Does dietary fat cause heart disease? Nutrition Network. 2020
ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ.
ΠΡΟΣΟΧΗ: ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ, ΕΧΟΥΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΚΟΠΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΣΑΣ. ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ, ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΔΕΝ ΣΤΟΧΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. ΕΑΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΠΟΙΑ ΣΟΒΑΡΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΘΕΜΑ ΥΓΕΙΑΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ΣΑΣ
Φωτογραφία: Freepik.com
